สังคมมนุษย์
รายวิชา
กลุ่มสาระการเรียนรู้ สังคมศึกษาฯ
วิชา หน้าที่พลเมืองฯ ม.4-6
สังคมมนุษย์
- 1. สังคมมนุษย์
- 2. สถาบันทางสังคม
- 3. การจัดระเบียบทางสังคม
- 4. การขัดเกลาทางสังคม
- 5. การเปลี่ยนแปลงทางสังคม
- 6. การขัดเกลาทางสังคม
- 7. การเปลี่ยนแปลงทางสังคม
- 8. ปัญหาสังคมไทย
- 9. แนวทางการป้องกันและแก้ไขปัญหาสังคมไทย
สังคมมนุษย์
- · สังคม หมายถึง กลุ่มคนอย่างน้อย 2 คนขึ้นไปมาอาศัยอยู่รวมกันในบริเวณใดบริเวณหนึ่ง ซึ่งคนเหล่านี้จะมีความสัมพันธ์หรือการกระทำตอบโต้กันทั้งทางตรงและทางอ้อม เช่น การพูดจาทักทาย การทำงานร่วมกัน การติดต่อสื่อสารระหว่างกัน เป็นต้น
องค์ประกอบของสังคม
- 1. ประชากร จะต้องมีจำนวนตั้งแต่ 2 คนขึ้นไป สังคมที่มีขนาดเล็กที่สุดก็คือครอบครัว ประกอบด้วย พ่อ-แม่-ลูก
- 2. อาณาเขต โดยทั่วไปคนในสังคมจะอาศัยอยู่ในบริเวณใดบริเวณหนึ่ง ซึ่งพื้นที่อาจมีขนาดจำกัด เช่น ในบริเวณบ้าน ในบริเวณโรงเรียน
- 3. ความสัมพันธ์ สมาชิกในสังคมจะต้องมีความสัมพันธ์และการปฏิสัมพันธ์ระหว่างกัน เช่น การพูดจาทักทาย การทำงานกลุ่ม
- 4. การจัดระเบียบทางสังคม เพื่อป้องกันความขัดแย้งระหว่างสมาชิกในสังคมช่วยให้การติดต่อกันทางสังคมเป็นไปอย่างเรียบร้อย เช่น การจัดระเบียบการจราจร การควบคุมเวลาปิด-เปิดของสถานบันเทิง เป็นต้น
- 5. การมีวัฒนธรรมของตนเอง เมื่อคนในสังคมมาอยู่ร่วมกันเป็นหมู่เหล่าภายใต้สภาพแวดล้อมเดียวกัน ก็จะสร้างวัฒนธรรมและขนบธรรมเนียมประเพณีขึ้น ก่อให้เกิดเป็นวัฒนธรรมเฉพาะของตนเองที่เป็นเอกลักษณ์
หน้าที่ของสังคม
- 1. ดูแลสมาชิกในสังคมให้อยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข
- 2. สร้างความเป็นธรรมให้เกิดขึ้นในสังคม
- 3. ประสานประโยชน์ระหว่างสมาชิกในสังคม
- 4. ส่งเสริมการคิดอย่างสร้างสรรค์ในสังคม
- 5. ปลูกฝังจิตสำนึกที่ดีให้แก่สมาชิกในสังคม
สถาบันทางสังคม
สถาบันครอบครัว
บทบาทหน้าที่
- 1. อบรมเลี้ยงดูสมาชิกในครอบครัวให้เป็นคนดีของสังคม เช่น รู้จักการเสียสละความตรงต่อเวลา การมีน้ำใจต่อคนรอบข้าง เป็นต้น
- 2. ถ่ายทอดวัฒนธรรมให้แก่สมาชิกใหม่ที่กำเนิดขึ้นมาในสังคม เช่น การเคารพผู้ใหญ่ การอ่อนน้อมถ่อมตน เป็นต้น
- 3. กำหนดแนวทางปฏิบัติแก่สมาชิกในครอบครัว เช่น การใช้จ่าย การเลือกคู่ การหมั้น การแต่งงาน เป็นต้น
สถาบันเศรษฐกิจ
บทบาทหน้าที่
- 1. พัฒนาและสร้างความเจริญก้าวหน้าในทางเศรษฐกิจเพื่อความอุดมสมบูรณ์และความมั่นคงแก่สมาชิกในสังคม
- 2. เป็นตัวกลางในการกำหนดกลไกราคา โดยต้องคำนึงถึงความเหมาะสมและประโยชน์ของผู้บริโภคเป็นหลัก
- 3. กระจายสินค้าและบริการให้เพียงพอและทั่วถึงแก่ผู้บริโภคมากที่สุด โดยสินค้าและบริการต้องมีมาตรฐานตามที่กฎหมายกำหนด
สถาบันการเมืองการปกครอง
บทบาทหน้าที่
- 1. รักษาความสงบเรียบร้อยของชาติบ้านเมืองให้อยู่ในสภาวะปกติ สร้างระเบียบกฎเกณฑ์ให้แก่สังคม บำบัดทุกข์บำรุงสุขให้แก่ราษฎร
- 2. วินิจฉัยข้อขัดแย้งระหว่างสมาชิกในสังคม มีองค์กรตุลาการให้ความยุติธรรมแก่สมาชิกที่มีความขัดแย้งกัน
- 3. สร้างความสัมพันธ์อันดีกับนานาประเทศ มีการติดต่อสื่อสาร เพื่อสร้างความไว้เนื้อเชื่อใจระหว่างกัน นำไปสู่ความร่วมมือกันในด้านต่างๆ
สถาบันการศึกษา
บทบาทหน้าที่
- 1. จัดการศึกษาให้เยาวชนมีความรู้ ความสามารถ เพื่อจะได้นำไปใช้ในการประกอบอาชีพและการดำเนินชีวิตในอนาคตต่อไป
- 2. ส่งเสริมค่านิยมที่ดีงาม ให้เยาวชนรู้จักใช้สิทธิและหน้าที่ของตนให้เกิดประโยชน์ต่อสังคมและประเทศชาติ โดยไม่ละเมิดสิทธิของผู้อื่น
- 3. ปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรม มุ่งเน้นให้เยาวชนเป็นผู้มีความรู้คู่คุณธรรม มีความซื่อสัตย์สุจริต และรู้จักเสียสละเพื่อส่วนรวมและประเทศชาติ
สถาบันศาสนา
บทบาทหน้าที่
1.
เป็นศูนย์รวมความศรัทธาของสมาชิกในสังคม
เป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจ ช่วยให้สมาชิกทางสังคมสามารถใช้หลักธรรมในการแก้ไขปัญหาต่างๆที่เกิดขึ้นได้
2.
เป็นแบบแผนการดำเนินชีวิตของสมาชิกในสังคม
ปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรมให้แก่สมาชิกในสังคมเพื่อนำไปปรับใช้ในการดำเนินชีวิต
3.
สอนให้บุคคลกระทำความดี
ละเว้นความชั่ว เพื่อความร่มเย็นเป็นสุขของตนเองและผู้อื่น
สถาบันนันทนาการ
บทบาทหน้าที่
1.
ส่งเสริมการใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์
ให้สมาชิกในสังคมเห็นคุณค่าของการทำกิจกรรมที่สร้างสรรค์เพื่อตนเองและส่วนรวม
2.
สร้างความบันเทิงให้แก่สมาชิกในสังคม
เพื่อให้การดำรงชีวิตมีความสุขสมบูรณ์มากยิ่งขึ้น
3.
ช่วยผ่อนคลายความตึงเครียด
เพิ่มพูนอนามัยที่ดี รวมทั้งเสริมสร้างสุขภาพจิตที่ดีให้กับสมาชิกในสังคม
สถาบันสื่อสารมวลชน
บทบาทหน้าที่
- 1. มีความเป็นกลางในการนำเสนอข้อมูลข่าวสาร ไม่นำเสนอข้อมูลเอนเอียงไปทางฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง
- 2. เปิดโอกาสให้ประชาชนได้แสดงความคิดเห็นผ่านสื่อมวลชน เพื่อสะท้อนความเป็นจริงที่เกิดขึ้นในสังคมปัจจุบัน
- 3. มีส่วนร่วมตรวจสอบการทำงานของบุคคลและกลุ่มบุคคล ได้แก่ ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง ข้าราชการ เจ้าหน้าที่ของรัฐ เป็นต้น
การจัดระเบียบทางสังคม
·
การจัดระเบียบทางสังคม หมายถึง
วิธีการต่างๆ ที่คนในสังคมกำหนดขึ้น เพื่อใช้เป็นระเบียบกฎเกณฑ์ในการอยู่ร่วมกัน
เป็นการควบคุมสมาชิกให้มีความสัมพันธ์กันภายใต้แบบแผนเดียวกัน
เพื่อให้เกิดความเป็นระเบียบเรียบร้อยในสังคม
องค์ประกอบ
- 1. ระบบคุณค่าทางสังคม เป็นเป้าหมายสูงสุดที่สังคมปรารถนาให้เกิดขึ้น เป็นสิ่งที่สังคมยอมรับและสมควรกระทำให้บรรลุผล ได้แก่ ความรักชาติ ความยุติธรรม ความเสมอภาค เป็นต้น
- 2. บรรทัดฐานทางสังคม คือ มาตรฐานการปฏิบัติตามบทบาทของแต่ละบุคคล ทั้งนี้เพื่อให้เป็นไปตามทิศทางของระบบคุณค่าทางสังคม
- 3. สถานภาพและบทบาท มีความเกี่ยวข้องกันสัมพันธ์กัน โดยสถานภาพเป็นตำแหน่งที่บุคคลครอบครองอยู่ และบทบาทก็คือหน้าที่ของผู้ดำรงตำแหน่งนั้นๆ จะต้องกระทำ เช่น นักเรียนต้องตั้งใจเรียนหนังสือ ข้าราชการต้องตั้งใจปฏิบัติหน้าที่ เป็นต้น
การขัดเกลาทางสังคม
- · การขัดเกลาทางสังคม หมายถึง กระบวนการเรียนรู้การเป็นสมาชิกของสังคม โดยซึมซับบรรทัดฐานและค่านิยมทางสังคมมาเป็นของตนและเรียนรู้ในการปฏิบัติตนตามบทบาทหน้าที่ เพื่อที่จะสามารถปรับตัวเข้ากับสังคมที่ตนเป็นสมาชิกอยู่ได้เป็นอย่างดี
·
การขัดเกลาทางสังคมทางตรง
1.
การอบรมเลี้ยงดูของพ่อแม่ ต้องใช้เหตุผลในการอบรมเลี้ยงดูลูก
ไม่ใช้อารมณ์ในการตัดสินใจหรือแก้ไขปัญหา รับฟังความคิดเห็นของลูก
รวมทั้งเปิดโอกาสให้ลูกได้แสดงความสามารถที่ตนมีอยู่
2.
การอบรมสั่งสอนของครูอาจารย์
ครูต้องอบรมและเสริมสร้างทักษะความรู้และพฤติกรรมที่ดีงามให้แก่นักเรียน
ฝึกฝนให้นักเรียนได้พัฒนาศักยภาพอย่างรอบด้าน ไม่ว่าจะเป็นในเรื่องของการเรียน
การทำกิจกรรม ตลอดจนการใช้ชีวิตในสังคมอย่างมีความสุข
·
การขัดเกลาทางสังคมทางอ้อม
1.
การอ่านหนังสือ
ช่วยเพิ่มพูนความรู้ให้มีความหลากหลาย สร้างเสริมประสบการณ์ใหม่ๆ
สามารถนำมาเป็นแนวทางในการประพฤติปฏิบัติตนให้ชีวิตมีคุณค่าและมีระเบียบแบบแผนที่ดียิ่งขึ้น
2.
การฟังอภิปราย
ช่วยเปิดโลกทัศน์ให้กว้างไกลมากขึ้น ได้รับฟังข้อมูลจากผู้มีความรู้
ซึ่งสามารถนำข้อคิดที่ได้มาปรับใช้ให้เกิดประโยชน์ได้
3.
การทำกิจกรรมกลุ่ม
ช่วยให้เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ซึ่งกันและกัน เสริมสร้างความสามัคคีในหมู่คณะ
รู้จักเสียสละเพื่อให้กิจกรรมที่ทำนั้นประสบความสำเร็จสูงสุด
·
องค์กรที่ทำหน้าที่ขัดเกลาทางสังคม
1.
ครอบครัว เป็นองค์กรที่มีบทบาทสำคัญ
ซึ่งทำหน้าที่อบรมสั่งสอนสมาชิกให้เป็นพลเมืองดี ปฏิบัติตามกฎเกณฑ์ที่สังคมกำหนด
2.
โรงเรียน เป็นองค์กรที่ทำหน้าที่เสริมสร้างความรู้ ความสามารถ
ตลอดจนการปรับตัวในการใช้ชีวิตในสังคม
3.
สื่อมวลชน เป็นองค์กรที่ทำหน้าที่ถ่ายทอดข่าวสาร ความรู้ ศิลปะ ประเพณี
รวมทั้งกฎระเบียบทางสังคมไปยังสมาชิกของสังคมทุกหมู่เหล่า
4.
สถาบันศาสนา เป็นองค์กรที่ทำหน้าที่ถ่ายทอดแนวทางการดำเนินชีวิตให้แก่สมาชิกในสังคม
โดยมุ่งเน้นให้คนกระทำความดี ละเว้นความชั่ว
·
การเปลี่ยนแปลงทางสังคม
o
การเปลี่ยนแปลงทางสังคม หมายถึง การเปลี่ยนแปลงระเบียบของสังคมในการกระทำ
ในเรื่องต่างๆ ซึ่งเป็นการเปลี่ยนแปลงที่เกี่ยวข้องกับความสัมพันธ์และแบบแผนความประพฤติ
ของสมาชิกในสังคมที่แตกต่างไปจากเดิม เช่น การเปลี่ยนวัตถุสิ่งของที่ใช้ การเปลี่ยนแปลง
ความคิดความเชื่อ เป็นต้น
ในเรื่องต่างๆ ซึ่งเป็นการเปลี่ยนแปลงที่เกี่ยวข้องกับความสัมพันธ์และแบบแผนความประพฤติ
ของสมาชิกในสังคมที่แตกต่างไปจากเดิม เช่น การเปลี่ยนวัตถุสิ่งของที่ใช้ การเปลี่ยนแปลง
ความคิดความเชื่อ เป็นต้น
·
การเปลี่ยนแปลงระดับจุลภาค
o
เป็นการเปลี่ยนแปลงขนาดย่อยในระดับบุคคล
กลุ่มบุคคล และรวมถึงพฤติกรรมต่างๆ ของบุคคล ตัวอย่างเช่น
1.
การผลิตสินค้า จากเดิมที่ผลิตสินค้าด้วยมือ
เปลี่ยนมาเป็นการใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ในการผลิตสินค้า เพื่อให้ได้ปริมาณมาก
เพียงพอกับความต้องการในปัจจุบัน
2.
การศึกษาของนักเรียน จากเดิมที่ครูจะเป็นผู้ถ่ายทอดความรู้ให้แก่นักเรียนฝ่ายเดียว
เปลี่ยนเป็นการศึกษาที่เน้นให้นักเรียนเป็นศูนย์กลางการเรียนรู้
เพื่อกระตุ้นให้นักเรียนคิดเป็น ทำเป็น มีภาวะความเป็นผู้นำ
·
การเปลี่ยนแปลงระดับมหภาค
o
เป็นการเปลี่ยนแปลงขนาดใหญ่ที่เกี่ยวข้องกับระบบสังคม
มีผลกระทบต่อแบบแผนการดำเนินชีวิตของผู้คนในสังคมเป็นจำนวนมาก ตัวอย่างเช่น
1.
การเลิกทาสในสมัยรัชกาลที่
5 ส่งผลให้ราษฎรทุกคนมีความเท่าเทียมกัน
มีเสรีภาพในการดำเนินชีวิต การประกอบอาชีพ
นอกจากนี้ยังมีผลทำให้ประเทศมีแรงงานอิสระเพิ่มมากขึ้น
2.
การเปลี่ยนแปลงการปกครอง
พ.ศ. 2475 เป็นการเปลี่ยนแปลงจากระบอบมบูรณาญาสิทธิราชย์มาเป็นการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข
โดยมีรัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายหมายสูงสุดในการปกครองประเทศ ประชาชนมีสิทธิ เสรีภาพ
และความเสมอภาคเท่าเทียมกัน
ปัญหาสังคมไทย
ปัญหายาเสพติด
·
สาเหตุของปัญหา
1.
ความอยากรู้อยากลอง
ความรู้เท่าไม่ถึงการณ์
2.
ไม่ได้รับคำแนะนำที่ถูกต้องจากผู้ใหญ่และบุคคลที่เกี่ยวข้อง
3.
การชักชวนของเพื่อน
โดยส่วนมากมักเกิดจากความเกรงใจเพื่อนหรือต้องการแสดงตนว่าเป็นพวกเดียวกับเพื่อน
·
แนวทางการป้องกันแก้ไข
1.
รัฐบาลควรมีนโยบายปราบปรามยาเสพติดอย่างจริงจังและเป็นรูปธรรม
2.
พ่อแม่ควรปลูกฝังค่านิยมที่ดีให้แก่ลูก
เพื่อป้องกันปัญหายาเสพติด
3.
องค์กรเอกชนควรมีบทบาทในการให้ความรู้เกี่ยวกับพิษภัยของยาเสพติด
ปัญหาการทุจริต
·
สาเหตุของปัญหา
1.
ความโลภ
ความต้องการบริโภคที่เกินพอดี
2.
การเห็นแก่ประโยชน์ส่วนตนมากกว่าประโยชน์ส่วนรวม
3.
ขาดจิตสำนึกทางศีลธรรมและไม่เกรงกลัวกฎหมาย
·
แนวทางการป้องกันแก้ไข
1.
ภาครัฐควรมีบทลงโทษทางกฎหมายที่เข้มงวดเกี่ยวกับการทุจริต
2.
พ่อแม่ควรปลูกฝังค่านิยมที่ดี
เน้นความซื่อสัตย์สุจริตให้แก่บุตรหลาน
3.
องค์กรทุกภาคส่วนควรตระหนักถึงความสำคัญและเป็นตัวอย่างที่ดีในการแก้ไขปัญหาการทุจริตอย่างเป็นระบบ
ปัญหาสิ่งแวดล้อม
·
สาเหตุของปัญหา
1.
การตัดไม้ทำลายป่า
2.
ควันพิษจากท่อไอเสียรถยนต์
3.
การทิ้งขยะลงในแม่น้ำลำคลอง
4.
การปล่อยน้ำเสียของโรงงานอุตสาหกรรม
·
แนวทางการป้องกันแก้ไข
1.
ปลูกฝังความรู้
ความเข้าใจเกี่ยวกับการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม
2.
รณรงค์ให้ประชาชนหันมาใช้พลังงานทดแทนกันมากขึ้น
3.
ปลูกต้นไม้เพื่อเพิ่มพื้นที่สีเขียวในบริเวณชุมชนและที่สาธารณะ
แนวทางการป้องกันและแก้ไขปัญหาสังคมไทย
แนวทางการป้องกันและแก้ไข
- 1. รัฐบาลควรออกกฎหมายเพื่อกำหนดมาตรการป้องกันและปราบปรามผู้กระทำความผิดอย่างจริงจัง
- 2. รัฐบาลควรวางแผนแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นโดยร่วมมือกับองค์กรภาคเอกชนอย่างมีประสิทธิภาพ
- 3. ให้ความรู้แก่สมาชิกในสังคมเพื่อให้เกิดความเข้าใจและสามารถป้องกันแก้ไขปัญหาต่างๆ ที่เกิดขึ้นได้
- 4. จัดให้ประชาชนได้รับการศึกษาอย่างทั่วถึงและมีงานทำ เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้คนให้ดีขึ้น
ช
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น